حساسیت به باقالی یا فاویسم نوعی آلرژی است که شیوع آن در ۶ ماهه نخست سال بیشتر است. این بیماری در افرادی بروز می‌کند که کمبود آنزیم G6PD دارند. اغلب افراد پس از مصرف باقالا متوجه این آلرژی در خود می‌شوند. فرد مبتلا به فاویسم دچار علائمی همچون تب، سرگیجه، زردی سفیدی چشم و تنگی نفس می‌شود. بهتر است بدانید که این حساسیت با آزمایش G6PD قابل تشخیص است. اگر قصد دارید اطلاعات کاملی در ارتباط با این آزمایش به دست آورید، ادامه مطالب را دنبال نمایید.
آزمایش G6PD چیست؟
ممکن است با دیدن آزمایش G6PD در نسخه پزشک بپرسید که آزمایش G6PD چیست؟ تست حساسیت به باقالا یا فاویسم را تحت عنوان آزمایش G6PD نیز معرفی می‌کنند. منظور از G6PD یکی از آنزیم‌هایی است که در خون وجود دارد و از جمله آنزیم‌های مهم مسیر متابولیسم گلوکز شناخته می‌شود. کاهش سطح آنزیم G6PD یا کمبود این آنزیم سبب بروز دگرگونی در غشای گلبول‌های قرمز شده و در صورتی که این وضعیت کنترل نشود، هموگلوبین رسوب می‌کند.
به رسوب هموگلوبین و تغییر غشای سلولی گلبول‌های قرمز همولیز گفته می‌شود. همولیز اختلالی ژنتیکی است و همراه با کروموزوم X از مادر به فرزند منتقل می‌شود. شیوع این بیماری در مردان بیشتر است. در ادامه می‌گوییم که دلیل انجام آزمایش G6PD چیست؟
چرا آزمایش G6PD انجام می‌شود؟
همانطور که اشاره شد، کمبود آنزیم G6PD سبب رسوب هموگلوبین شده و ساختار گلبول‌های قرمز را تغییر می‌دهد. به رسوب هموگلوبین و تغییر ساختار گلبول‌های قرمز همولیز گفته می‌شود. منظور از همولیز این است که سلول‌های خونی در حال نابود شدن یا تخریب شدن هستند. اغلب متخصین به دلایل اینکه فرد باقالا مصرف کرده و دچار حساسیت شده است این آزمایش را تجویز می‌کند.
علائم ابتلا به فاویسم چیست؟
افرادی که سطح آنزیم G6PD در خونشان در سطح نرمال قرار ندارد، معمولاً دچار علائم زیر می‌شوند:
- احساس سرگیجه و تهوع
- تب بدون دلیل
- احساس تنگی نفس
- زرد شدن سفیدی چشم
- کاهش سطح هوشیاری
- عدم توانایی در تمرکز کردن و تصمیم‌گیری
- افزایش ضربان قلب
- خستگی و ضعف جسمانی
- ادرار تیره رنگ
- مشاهده لکه‌های تیره در ادرار
آیا فاویسم قابل درمان است؟
در صورتیکه تست G6PD نشان دهد که شما دچار کمبود این آنزیم هستید، باید بدانید که این فقدان ارثی است و نمی‌توانید کاملاً آن را درمان کنید. بهترین روش مقابله با فاویسم و کنترل کمبود آنزیم G6PD این است که از عوامل موثر در عود آن دوری کنید. از هر محرکی که سبب شروع مجدد دوره‌های کم خونی همولیتیک می‌شوند، اجتناب کنید.
برای کنترل بیماری فاویسم یادتان باشد که دیگر باقالا نخورید. از مصرف داروهایی که حاوی سولفات هستند پرهیز کنید. نفتالین نیز می‌تواند محرک فاویسم باشد، بنابراین بهتر است در تماس با قرص نفتالین قرار نگیرید.
نقش داروها در ابتلا به فاویسم
برخی از داروها نیز سبب عود کردن حساسیت فاویسم می‌شوند. از جمله داروهایی که فرد مبتلا به فاویسم نباید مصرف کند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- آسپرین و سایر داروهای ضد انعقاد خون.
- ایبوپروفن و سایر داروهایی که ضد التهاب و غیراستروئیدی هستند.
- آبی متیلن
- داروهای ضد درد همچون فناستین
- داروی ضد مالاریا همچون پریماکین
- نیتروفورانتوئین و سایر داروهایی که در بهبود عفونت‌های دستگاه ادراری موثر هستند.
- کوئرستین: ماده که در مکمل‌های غذایی نیز وجود دارد.
مقدار نرمال آنزیم G6PD در آزمایش خون
مقدار نرمال آن در نوزادان: بین ۱۰/۱۵ تا ۱۴/۷۱ واحد در گرم هموگلوبین و در بزرگسالان بین ۵/۵ تا ۲۰/۵ واحد در گرم هموگلوبین است.
تفسیر جواب آزمایش G6PD
تفسیر جواب آزمایش G6PD بستگی به سطح آنزیم G6PD دارد. در صورتیکه جواب آزمایش G6PD سطح پایینی از این آنزیم را نشان دهد، یکی از شرایط زیر وجود دارد:
- بیمار همچنان درگیر کم خونی همولیتیک ناشی از عفونت یا مصرف دارو است.
- بیمار در اثر مصرف باقالا دچار آنمی همولیتیک شده است.
- اگر بیمار نوزاد باشد، احتمالاً مبتلا به آنمی همولیتیک غیر ایمونولوژیک است.
در صورتی که جواب تست G6PD سطح بالا و بحرانی را نشان دهد، یکی از شرایط زیر محتمل است:
- فرد مبتلا به آنمی مگالوبلاستیک که در اثر فرق اسید فولیک یا ویتامین B12 رخ می‌دهد.
- بیمار درگیر به هپاتیت است و ناقل بیماری نیز محسوب می‌شود.
- فرد از اختلال تیروئیدی از نوع پرکاری رنج میبرد.
- بیمار مبتلا به ترومبوسیتوپنی پورپورا یا اختلال انعقاد خون است.
تست‌های مرتبط برای تشخیص حساسیت به باقالی
ممکن است همزمان با تست G6PD پزشک توصیه کند چند آزمایش دیگر نیز انجام بگیرد. تست‌های مرتبط برای تشخیص حساسیت به باقالی عبارتند از:
- CBC
- Blood Smear
- Bilirubin
- Haptoglobin
- Reticulocyte Count
- Lactate Dehydrogenase (LDH)
نکات مهم پیش از انجام آزمایش حساسیت به باقالی
در خصوص انجام آزمایش حساسیت به باقالی موارد زیر را بخاطر بسپارید:
قبل از انجام تست فاویسم نباید ورزش کنید، مگر اینکه پزشک توصیه کرده باشد. این تست به روش نمونه گیری از خون انجام می‌گیرد و برای انجام این تست نیاز نیست ناشتا باشید.
تشخیص حساسیت به باقالی در منزل با هومکا
فاویسم کمبود آنزیم G6PD است و در بیشتر موارد تا زمانی که بیمار در شرایط عود آن قرار نگیرد، این اختلال مخفی باقی می‌ماند. اگر شما نمیدانید که به باقالا یا داروهای بخصوصی حساسیت دارید بهتر است آزمایش G6PD انجام دهید. در صورتی که شرایط حضور در آزمایشگاه را ندارید، می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل هومکا استفاده کنید. همچنین شما می‌توانید تفسیر جواب آزمایش G6PD را به صورت آنلاین دریافت کنید.
شما می‌توانید خدمات آزمایش در منزل هومکا را با استفاده از بیمه پایه یا تکمیلی نیز استفاده کنید. هومکا علاوه‌بر استان تهران، در شهر کرج، شیراز، اهواز، تبریز، رشت، اصفهان، قزوین و مشهد نیز فعالیت دارد. جهت درخواست نوبت می‌توانید به وبسایت هومکا به آدرس www.homeca.ir مراجعه کنید یا اینکه با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید.
