گوشی‌ها و تبلت‌های اندرویدی امروزی به پردازندهایی مجهز شده‌اند که تا چند سال پیش آرزوی داشتن آن را روی کامپیوتر خانگی حجیم داشتیم. پیشتر کامپیوترها با پردازنده‌های تک هسته‌ای و رم ۵۱۲ مگابایت سیستمی پیشرفته به حساب می‌آمد، اما امروزه گوشی‌های کوچکی که در دست می‌گیریم چندین برابر آن‌ها قدرت دارند، هر شرکتی بنابر سلیقه‌ی خود در سیستم عامل اندرویدی که با دستگاه عرضه می‌شود تغییراتی ایجاد می‌کند که برخی مفید و برخی دیگر مزاحم هستند. این مقاله برای کسانی است که می‌خواهند از محدودیت‌های نرم‌افزاری عبور کرده و از دستگاه اندرویدی خود استفاده‌ی بهتری داشته باشند، قابلیت‌های بیشتری را به آن اضافه کرده و از نهایت قدرت سخت‌افزار خود استفاده کنند.
برای به دست آوردن دسترسی ROOT در هر دستگاه روش‌های متفاوتی وجود دارد که با جستجو در تالارهای XDA Developer و یا وب‌سایت‌های دیگر می‌توانید روش مناسب را پیدا کنید، مثلاً کاربران گوشی‌های سامسونگ ابتدا باید دستگاه خود را در حالت Download Mode قرار داده و سپس ریکاوری TWRP یا CWM مخصوص را دانلود کرده، به دستگاه منتقل کنند و پس از آن فایل زیپ SuperSU را از طریق ریکاوری نصب کنند. کاربران گوشی‌های سونی هم می‌توانند از طریق مراجعه به سایت سازنده، قفل بوت لودر را باز کنند. روش‌های دیگر به تولید کننده و مدل هر دستگاه بستگی دارد. در ادامه ۱۰ قابلیت مفیدتری که با ROOT کردن دستگاه اندرویدی تجربه کرده‌ایم را به شما معرفی خواهیم کرد.
۱ – Adaway
فروشگاه نرم‌افزاری گوگل مملو از اپ‌ها و بازی‌های رایگان مختلف است، در حقیقت توسعه دهندگان سیاستی را پیش گرفته‌اند که ابتدا نرم‌افزار خود را به صورت رایگان به کاربر ارائه می‌دهند و سپس از طریق تبلیغات یا سفارش‌ها درون نرم‌افزاری کسب درآمد می‌کنند، اما این تبلیغات نه تنها می‌تواند مزاحم و ناخوشایند باشد بلکه منابع سخت افزاری و باتری دستگاه را نیز هدر می‌دهد و ترافیک اینترنت را بالا می‌برد. برای حل این مشکل، نرم‌افزاری به نام Adaway برای دستگاه‌های با دسترسی ROOT وجود دارد، تنها کاری که این نرم‌افزار انجام می‌دهد، تغییر دادن هاست آدرس‌های اینترنتی است که به عنوان منتشر کننده‌ی این تبلیغات شناخته می‌شوند. ابتدا نرم‌افزار به پایگاهی وصل شده و این آدرس‌ها را دانلود می‌کند سپس هاست ها را به دستگاه اضافه می‌کند و با ری‌استارت بعدی نرم‌افزارهای شما تبلیغات مزاحمی را نشان نخواهند داد. با استفاده از این روش برای کاربر بسیاری از نرم‌افزارهای رایگان با نسخه‌ی پولی فرقی نخواهد داشت.
۲ – Freedom
نرم‌افزار Freedom وسیله‌ای برای هک سفارش‌ها درون برنامه‌ای در نرم‌افزارهای دیگر است و استفاده از آن غیر قانونی است، اما با توجه به محدودیت‌هایی که برای خرید از گوگل پلی داریم و وجود بازی‌های به اصطلاح رایگان که بدون خرید درون نرم‌افزاری به انتها نمی‌رسند، Freedom به یکی از مهمترین نرم‌افزارهای با دسترسی روت در کشور ما تبدیل شده است. نحوه‌ی کار این نرم‌افزار به این صورت است که Freedom ارتباط نرم‌افزار انتخاب شده با شبکه را قطع کرده و یک پرداخت موفق به گوگل را برای نرم‌افزار شبیه سازی می‌کند. در حقیقت نه گوگل متوجه می‌شود که خرید درون نرم‌افزاری اتفاق افتاده و نه سازنده‌ی نرم‌افزار، البته این روش برای تمام نرم‌افزارها عملی نیست.
۳ – نصب CWM یا TWRP
در دستگاه‌های اندرویدی قسمتی به نام ریکاوری وجود دارد که وظیفه‌ی آن به روز رسانی سیستم‌عامل و تغییرات نرم‌افزاری از این نوع است، اما با توجه به قابلیت‌های سخت افزاری مناسبی که این دستگاه‌ها دارند، برخی ریکاوری‌های شخصی را ارایه کرده‌اند که امکانات بیشتری را نسبت به کاربردهای معمولی آن‌ها ارائه می‌دهند. TWRP و CWM دو ریکاوری شخصی هستند که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، نصب آن‌ها در کنار روت کردن یکی از ضروری‌ترین کارهایی است که برای ایجاد قابلیت‌های بیشتر در دستگاه باید انجام شود. پس از نصب CWM یا TWRP می‌توانید با نگه داشتن دکمه‌ی پاور و کم کننده‌ی صدا هنگام ریستارت به محیط ریکاوری وارد شوید. TWRP محیطی شبه سیستم عامل را با پشتیبانی از نمایشگر لمسی به کاربران ارائه می‌دهد، اگر به هر دلیلی سیستم عامل اندروید دچار مشکل شد از طریق فایل منجر TWRP می‌توانید فایل‌های ضروری خود را به کارت حافظه انتقال دهید یا از سیستم عامل و نرم افزارهای خود پشتیبان بگیرید یا آن را بازگردانید و یا رام‌های شخصی را نصب کنید، سیستم عامل را به تنظیمات کارخانه بازگردانید، فایل SuperSU را نصب کرده و دستگاه را روت کنید و یا حافظه‌ی داخلی و خارجی را فرمت کنید و امکانات متنوع دیگر.
۴ – فریمورک Xposed
با نصب Xposed امکانات جدیدی به دستگاه اندرویدی اضافه می‌شود، شاید بتوانیم آن را شبیه جیلبریک کردن دستگاه‌های اپل بدانیم. پس از نصب فریمورک Xposed و فعال کردن آن لیستی از دستکاری‌ها و قابلیت‌ها ارائه می‌شود که می‌توانید آن‌ها را دانلود و فعال کنید. برای برندهای مختلف نرم‌افزارهای مختلفی وجود دارد که از شکل و شمایل ظاهری تا منوها و هشدارها و چیزهای دیگر را می‌توان تغییر داد و البته امکانات دیگری را هم به سیستم عامل اضافه کرد. نرم‌افزارهای درون فریمورک Xposed به سرعت در حال توسعه هستند و هرروز با توجه به دستگاه‌های جدید قابلیت بیشتری به آن‌ها اضافه می‌شود، مثلاً با استفاده از آن دیگر مجبور نیستید با دوربین پرچمدار سونی خود فقط عکس ۸ مگاپیکسلی در حالت اتوماتیک بگیرید، همچنین می‌توانید منوهای راهبری مانند اندروید آب‌نبات چوبی در دستگاه‌تان داشته باشید.
۵ – نصب رام سفارشی
متأسفانه مشکلی که اکثر دستگاه‌های اندرویدی از آن رنج می‌برند انتظار برای انتشار به روزرسانی اندروید توسط تولید کننده است. بر خلاف اپل که تمام دستگاه‌های خود را یکجا به روزرسانی می‌کند تولید کنندگان اندرویدی بنا به دلایلی دستگاه‌های قدیمی‌تر خود را دیرتر از پرچمداران جدید به روزرسانی می‌کنند و یا امکانات جدیدتر را برای دستگاه‌های قدیمی ارائه نمی‌کنند به عنوان مثال با وجود سخت‌افزار قدرتمند و کافی، امکانات نرم‌افزاری گلکسی نوت ۳ برای نوت ۲ ارائه نشد و احتمالاً همین اتفاق در مورد نوت بعدی نیز رخ دهد. همچنین برخی از دستگاه‌های قدیمی دیگر پشتیبانی نمی‌شوند و تولید کننده به روزرسانی برای آن‌ها منتشر نمی‌کند، بنابراین رام‌های سفارشی به میان می‌آیند. رام‌های سفارشی بر دو پایه توسعه داده می‌شوند یکی اندروید اپن سورس یا AOSP مانند رام‌های معروف سایانوژن‌مود که حجم کمی دارند و امکانات خاصی به آن‌ها اضافه نشده است و دوم رام‌هایی که افرادی با ایجاد تغییرات در رام اصلی ارائه شده توسط شرکت‌ها، آن را با شکل و شمایل و احتمالاً امکانات جدید برای دانلود عرضه می‌کنند. رام‌های AOSP شباهت بسیاری به نکسوس‌های گوگل دارند و مانند آن‌ها به روزرسانی‌های اندروید را سریع دریافت می‌کنند. هر شب یا هر هفته توسعه دهندگان قسمتی از مشکلات قبلی را حل می‌کنند و یا قابلیتی را به رام اضافه می‌کنند و برای دانلود قرار می‌دهند که با توجه به حجم حدود ۲۰۰ مگابایتی به راحتی می‌توان آن‌ها را دانلود و به روز کرد. این رام‌ها برای افرادی که احتیاج به قابلیت‌های زیادی ندارند و بیشتر به دنبال استفاده از آخرین ورژن اندروید هستند یا دستگاه‌هایی که از طرف تولید کننده به روزرسانی برایشان ارائه نمی‌شود، مناسب است. اما در حالت دوم برخی از افراد در رام‌های منتشر شده و یا درز کرده تغییراتی انجام می‌دهند و آن را توزیع می‌کنند، این رام‌ها به علت هسته‌ی ساخته شده توسط شرکت‌ها و درایورهای اصلی مورد اعتمادتر به نظر می‌رسند به عنوان مثال با اینکه سامسونگ برای گلکسی نوت ۲ امکانات سری‌های بعدی را ارائه نداده است، تیمی نرم‌افزاری، رام درز کرده‌ی اندروید 4.4.4 گلکسی اس ۳ را که از پردازنده‌ی مشابهی استفاده می‌کند، تغییر داده و با هسته‌ی جدید و قابلیت‌های نرم‌افزاری نوت ۴ برای نوت ۲ ارائه داده‌اند تا به راحتی کاربران نوت ۲ بتوانند قابلیت‌های نوت ۴ را در دستگاه خود داشته باشند.
۶ – نصب و یا حذف نرم‌افزارهای پیش‌فرض
اکثر دستگاه‌های اندرویدی با نرم‌افزارهایی ارائه می‌شوند که نه تنها وجود آن‌ها لزومی ندارد بلکه می‌تواند مزاحم باشد، اصطلاحاً به این دسته از نرم‌افزارها Bloatware گفته می‌شود. در دستگاهی که به روت دسترسی داشته باشد با نصب کردن نرم‌افزارهای رایگانی مثل Root Uninstaller می‌توان این نرم‌افزارها را حذف و یا غیر فعال کرد، البته توجه کنید که حذف بعضی از آن‌ها می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در سیستم شود. همچنین Root Uninstaller می‌تواند فایل نصبی نرم‌افزارهای شما را روی کارت حافظه ذخیره کند، نرم‌افزار را از حافظه‌ی داخلی به خارجی انتقال دهد و یا تعداد زیادی از نرم‌افزار را به سرعت نصب کند.
۷ – تغییر کرنل
کرنل یا هسته بخشی از سیستم عامل است که وظیفه‌ی ارتباطی با سخت‌افزار را بر عهده دارد، در اکثر رام‌ها امکان تغییر و دستکاری کرنل وجود ندارد اما افراد حرفه‌ای‌تر می‌توانند با دانلود و نصب کرنل‌های سفارشی از طریق TWRP کنترل بسیار بالایی را روی سخت‌افزار دستگاه خود داشته باشند. کرنل‌های سفارشی هرکدام قابلیت‌های متنوعی را ارائه می‌کنند و همانند رام‌های سفارشی ممکن است با مشکلاتی نیز همراه باشند. اگر کرنل دستگاه خود را عوض کنید بازگرداندن کرنل اصلی به سادگی امکان‌پذیر نیست و باید سیستم‌عامل را با نصب اسکریپتی که کاملاً فضای داخلی را فرمت می‌کند پاک کرده و دوباره رام قبلی را نصب کنید.
کرنل‌های سفارشی قابلیت‌های فوق‌العاده جالبی را ارائه می‌کنند از جمله تغییر در سرعت پردازنده یا به اصطلاح اورکلاک یا آندرکلاک کردن، تغییر در سرعت و برق ورودی به پردازشگر گرافیکی و تغییر در گاورنر پردازنده. گاورنر به سیاستی که طبق آن هسته‌های پردازنده پروسه‌ها را از حافظه برداشته و پردازش می‌کنند گفته می‌شود مثلاً پردازنده‌های ۴ هسته‌ای اگزینوس سامسونگ از گاورنر Pegasusq استفاده می‌کنند که در آن به ندرت هسته‌ای خاموش می‌شود و در صورت بی‌کاری سرعت به ۲۰۰ مگاهرتز محدود می‌شود اما پردازنده‌های اسنپدرگون کوالکام از گاورنر Ondemand استفاده می‌کنند و هرکدام از هسته‌ها که بی‌کار باشند به سرعت خاموش می‌شوند. پردازنده‌های ۸ هسته‌ای که حداکثر ۴ هسته‌ی آن‌ها می‌تواند فعال باشد با تغییر گاورنر می‌توانند از هر ۸ هسته‌ی خود استفاده کنند، با نصب نرم‌افزار Cpu Z می‌توانید گاورنر و نحوه‌ی عملکرد پردازنده‌ی خود را مشاهده کنید. با تغییر کرنل همچنین می‌توان برای بازی‌ها سرعت پردازشگر گرافیکی را بالا برد یا سرعت و برق ورودی را کم کرد تا باتری کمتری مصرف شود، البته چون بیشتر انرژی دستگاه‌های اندرویدی صرف نمایشگر آن‌ها می‌شود این مورد تأثیر چندان زیادی نخواهد داشت. همچنین از طریق بعضی کرنل‌ها می‌توان صدای دستگاه را کم یا زیاد کرد. ما با این روش توانستیم حداکثر خروجی صدای هدفون و اسپیکر دستگاه را تا ۵۰ درصد افزایش دهیم.
۸ – Viper 4 Android
نصب نرم‌افزار Viper 4 Android را به دوستداران موسیقی توصیه می‌کنیم. وایپر نرم افزاری است که افکت‌های مختلفی را به صدای خروجی از دستگاه اضافه می‌کند، البته اکثر نرم‌افزارهای پخش موسیقی قسمتی برای تغییر کولایزر دارند اما با دسترسی وایپر به هسته‌ی پردازشی صدای سیستم عامل، کیفیت بالاتری را نسبت به آن‌ها ارائه می‌دهد. با استفاده از وایپر می‌توانید با توجه به نوع هدفون خود، تغییرات مناسبی در صدای موسیقی ایجاد کنید یا از هدفون‌های پیش‌فرض یکی را انتخاب کنید. همچنین با تغییر سطح رابط کاربری نرم‌افزار به حرفه‌ای امکانات خیلی زیادی در اختیارتان قرار می‌گیرد، مانند تغییر سطح داینامیک قدرت صدا، افزایش شفافیت، فراگیر کردن صدا و غیره. در وایپر می‌توانید تغییرات را روی هدفون یا اسپیکر یا پخش‌کننده‌ی بلوتوث به صورت جداگانه فعال و غیر فعال کنید و با تنظیمات صحیح کیفیت موسیقی خود را در حدی بالا ببرید که نمونه‌اش را در هیچ دستگاه دیگری نشنیده باشید.
۹ – App Setting
اپ ستینگ نرم‌افزاری است که با دسترسی روت و فعال شدن از طریق فریمورک Xposed می‌تواند روی هرکدام از نرم‌افزارها تغییرات متنوعی ایجاد کند. به عنوان مثال می‌توانید dpi نرم‌افزار خاصی را تغییر دهید و آن را مجبور کنید مثلاً به جای آنکه در حالت تلفن اجرا شود در حالت تبلت اجرا شود و یا مجوزهای دسترسی به اینترنت در نرم افزاری را غیرفعال کنید و همانند آنکه فایروال جلوی نرم‌افزار را گرفته باشد نتواند به شبکه دسترسی پیدا کند. یا اگر نرم‌افزاری در هنگام اجرا تبلیغات آزاد دهنده‌ای روی نرم‌افزارهای دیگر به نمایش می‌گذارد مجوز اولویت گرفتن پنجره‌ی آن را حذف کنید. نکته‌ی جالب این است که این تغییرات روی فایل نصبی ذخیره می‌شود بنابراین اگر مجوز دسترسی به اینترنت نرم‌افزاری را حذف کردید می‌توانید با جستجوگر فایلی مانند Root Explorer به پوشه‌ی data و سپس app در مسیر روت بروید، فایل نصبی را روی کارت حافظه کپی کنید و در دستگاه دیگر نصب کنید، تغییر مجوزها در نرم‌افزار باقی خواهند ماند.
۱۰ – Greenify
گرینیفای شاید مهمترین نرم‌افزاری باشد که با دسترسی روت می‌توانید به دستگاه خود اضافه کنید و اگر در کنار آن فریمورک Xposed را نصب کرده باشید قابلیت‌های بیشتری نیز پیدا می‌کند. روش کار گرینیفای به این صورت است که نرم‌افزارهای دستگاه را خاموش می‌کند، البته نرم‌افزارهای زیادی هستند که برنامه‌های درحال اجرا را کشته و از حافظه خارج می‌کنند اما آن نرم‌افزارها باز اجرا می‌شوند و با این کار شاید مصرف باتری دستگاه را بالاتر نیز ببرند، اما گرینیفای رم دستگاه را خالی نمی‌کند بلکه نرم‌افزارهای در حال اجرا را خاموش می‌کند و پردازش آن‌ها را از پردازنده کنار می‌گذارد. با استفاده از این نرم‌افزار نه تنها مصرف باتری دستگاه شما بهبود قابل ملاحظه‌ای خواهد یافت بلکه به خاطر محدود شدن پردازش‌های پشت پرده سرعت دستگاه نیز بهبود قابل توجهی پیدا خواهد کرد و از آن مهم‌تر هشدارهای مختلف نیز شما را آزار نخواهند داد. اگر در نرم‌افزارهای پیام رسان عضو گروه‌های مختلف هستید یا در شبکه‌های اجتماعی فعال هستید و هر ساعت چندین پیام یا ایمیل دریافت می‌کنید کافی است آن نرم‌افزارها را به لیست گرینیفای اضافه کنید و پس از آن آیکون برگ سبز را روی صفحه‌ی اصلی فشار دهید یا صبر کنید پس از چند دقیقه گرینیفای به صورت اتوماتیک آن‌ها را خاموش کند. نرم‌افزارهای خاموش شده تا زمانی که خودتان روی آیکون آن‌ها کلیک نکرده‌اید هیچ هشداری را به نمایش نخواهند گذاشت، بنابراین نه باتری و نه حجم اینترنت دستگاه‌تان را هدر نخواهد داد. با توجه به کم شدن تلاش برای دریافت اطلاعات از شبکه و خاموش شدن نرم‌افزارهایی که انرژی زیادی در پس زمینه به خود اختصاص می‌دهند شاید گرینیفای بتواند مصرف دستگاه شما را حتی تا نصف کاهش بدهد.
جمع‌بندی
روت کردن و ایجاد تغییرات در سیستم عامل اندروید کار پیچیده‌ای نیست بلکه احتیاج به وقت، تسلط مختصر به زبان انگلیسی، جستجو در تالارهای گفتگو و البته ارتباط با شبکه دارد. اگر فکر می‌کنید به اندازه‌ی کافی کنجکاو هستید و به چیزی فراتر از محدودیت‌های سازندگان نیاز دارید، همچنین قدرت و تجربه‌ی کافی را دارید که در صورت بروز مشکل با جستجو در تالارها به زبان انگلیسی راه حل آن را پیدا کنید، پس این ۱۰ مورد می‌تواند تسلط کافی در کاربری دستگاه اندرویدی را به شما بدهد و مانند یک کاربر حرفه‌ای از دستگاه خود آنگونه که دوست دارید استفاده کنید. اگر شما هم با استفاده از دسترسی ریشه قابلیت مهمی را می‌شناسید که از قلم انداخته‌ایم، آن را با ما در میان بگذارید.
